آیا نارسایی قلبی قابل درمان است؟

ناتوانی قلب در پمپاژ خون به سایر قسمت های بدن با عنوان نارسایی قلبی در نظر گرفته می شود که نتیجه آن می تواند مختل شدن عملکرد بدن باشد. نارسایی قلبی، شرایطی است که با مجموعه ای از علائم همراه می باشد، علائمی که در نهایت قلب را ضعیف می کنند. در برخی افرادی که نارسایی قلبی دارند، قلب قادر به پمپاژ خون به سایر قسمت های بدن نیست. در برخی دیگر، ممکن است ماهیچه قلب سفت شود که نتیجه آن کاهش خونرسانی به قلب می باشد. نارسایی قلبی می تواند هر دو سمت راست و چپ قلب را درگیر کند و ممکن است به صورت حاد (کوتاه مدت) و یا مزمن (بلند مدت) ظاهر شود. در نارسایی قلبی حاد، علائم ناگهانی ظاهر و به سرعت محو می شوند. این شرایط اغلب بعد از حمله قلبی اتفاق می افتد که می تواند نشانه ای باشد از مشکلی در دریچه های قلب. این دریچه ها جریان خون در قلب را کنترل می کنند.

در نارسایی قلبی مزمن، علائم ادامه دار است و بهبودی در وضعیت دیده نخواهد شد. در بیشتر موارد، افراد به این نوع نارسایی دچار می شوند. نارسایی قلبی، شرایط پزشکی و جدی است که باید تحت درمان قرار بگیرد. درمان اولیه، احتمال بروز عوارض بعدی را تا حد بسیار زیادی کاهش خواهد داد. توصیه می شود حتما در صورت مشاهده علائمی از نارسایی قلبی، به متخصص قلب خوب در غرب تهران مراجعه کنید.

علائم و نشانه های نارسایی قلبی

نارسایی قلبی که در اثر ضعیف شدن عملکرد قلب و کاهش توانایی آن در خون‌رسانی به قسمت‌های مختلف بدن ایجاد می‌شود، سبب بزرگ شدن قلب شده و در بدن فرد، علائمی شامل موارد زیر را در بدن فرد ایجاد می‌کند:

• احساس ضعف و خستگی شدید
• بروز تورم در ناحیه پا و مچ پا
• کاهش وزن ناگهانی
• احساس بی‌اشتهایی و حالت تهوع
• بروز درد در ناحیه قفسه سینه
• از دست دادن اشتها
• سرفه های ادامه‌دار و یا خس خس سینه به همراه خروج مخاط خونی
• تپش قلب و نامنظم شدن ضربان قلب
• تورم ناحیه شکم
• تنگی نفس هنگام انجام فعالیت‌ها و یا حتی دراز کشیدن
• بیرون زدگی رگ های گردن
• کاهش هوشیاری و دشواری در تمرکز کردن
• کاهش توانایی درانجام برخی از فعالیت‌ها و یا ورزش کردن

علائم نارسایی قلبی خفیف 

نارسایی قلبی خفیف معمولا در بدن افرادی بروز پیدا می‌کند که سبک زندگی ناسالم و نامناسبی دارند. این نوع از نارسایی قلبی گرچه بیماری چندان خطرناکی نبوده و در 50 درصد موارد می‌تواند به طور کامل برطرف شده و بهبود پیدا کند، اما در مواردی نیز ممکن است ترسناک و خطرناک بوده و عوارض و مشکلات جدی برای بیمار ایجاد کند. علائمی که فرد در نارسایی قلبی خفیف ممکن است تجربه کند، عبارت است از:

• اضافه وزن
• تجمع مایعات در بدن و بروز تورم و ورم
• احساس تنگی نفس
• کاهش توانایی و قدرت بدنی در ورزش کردن و احساس محدودیت در فعالیت‌های فیزیکی

علائم نارسایی قلبی متوسط

محدودیت واضح در فعالیت فیزیکی وجود دارد. بیمار در هنگام استراحت راحت است ولی فعالیت کمتر از معمول باعث خستگی، تپش قلب یا تنگی نفس می شود.

علائم نارسایی قلبی شدید

بیمار به علت ناراحتی، نمی تواند هیچ گونه فعالیت فیزیکی را به پایان برساند. علائم نارسایی قلبی در هنگام استراحت وجود دارند. اگر هرگونه فعالیت فیزیکی انجام شود، ناراحتی افزایش می یابد.

انواع مختلف نارسایی قلبی

نارسایی قلبی می تواند سمت راست، چپ و یا هر دو سمت را درگیر کند. نارسایی قلب در دو دسته سیستولی و دیاستولی قرار می گیرد.

• نارسایی در سمت چپ قلب

نارسایی در سمت چپ قلب، بسیار شایع است. بطن چپ قلب، زیر قلب و در سمت چپ واقع شده است. این ناحیه، خون غنی از اکسیژن را به تمام قسمت های بدن پمپاژ می کند. نارسایی در سمت چپ قلب زمانی اتفاق می افتد که پمپاژ بطن چپ به خوبی انجام نمی شود. در نتیجه، خون حاوی اکسیژن به اندام ها و ارگان ها نخواهد رسید. در چنین شرایطی، خون به ریه برمی گردد و نتیجه آن، تنگی نفس و تجمع مایع می باشد.

• نارسایی در سمت راست قلب

بطن راست قلب، مسئول پمپاژ خون به ریه ها و جمع آوری اکسیژن می باشد. نارسایی سمت راست زمانی اتفاق می افتد که کار پمپاژ به خوبی انجام نمی شود. تجمع خون در ریه ها می تواند به  دلیل نارسایی در سمت چپ باشد که کار بطن راست نیز مختل خواهد شد.

سایر شرایط مانند بیماری ریه نیز می تواند دلیل بروز نارسایی در این ناحیه از قلب باشد.

• نارسایی قلبی دیاستولی

نارسایی دیاستولی زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه قلب، سفت تر از حالت طبیعی می شود. که این سفت شدن می تواند به دلیل بیماری قلبی باشد، بدین معنا که قلب به راحتی با خون پر نمی شود. این شرایط، اصطلاحا نارسایی دیاستولی نام دارد که در پی آن، خون رسانی به سایر ارگان های بدن نیز کاهش می یابد.

نارسایی دیاستولی در خانم ها شایع تر است.

• نارسایی قلبی سیستولی

نارسایی سیستولی، زمانی اتفاق می افتد که انقباض قلب مختل می شود. همان طور که می دانید انقباض قلب، برای پمپاژ خون اکسیژن دار به بدن ضروی است. این مشکل باعث می شود که قلب به مرور زمان ضعیف و بزرگ شود.

نارسایی سیستولی در مردان شایع تر است.

چه عواملی در بروز نارسایی قلبی موثر هستند؟

نارسایی قلبی می‌تواند برای هر فردی اتفاق بیفتد. با این حال، برخی عوامل احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند. افراد مبتلا به بیماری‌هایی که با آسییب‌های قلبی همراه هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا خواهند بود. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به آنمی، کم کاری و پرکاری تیروئید و … اشاره کرد.

البته توجه داشته باشید که مواردی مانند استعمال دخانیات، مصرف مواد غذایی پر چرب، چاقی و اضافه وزن نیز در بروز نارسایی قلبی دخیل هستند.

برخی از دیگر علل و عواملی که در نارسایی قلبی تاثیرگذار خواهند بود، عبارتند از:

• چاقی و اضافه وزن
• شرایط ارثی
• بیماری دریچه قلبی
• گرفتگی رگ های قلبی و یا کرونر قلبی
• اختلال در ریتم تپش قلب
• بیماری دیابت
• مصرف مواد مخدر از جمله کوکائین
• آنمی
• و…

درمان نارسایی قلبی

درمان نارسایی قلبی با توجه به شدت علائم و شرایط در نظر گرفته می‌شود. درمان اولیه، به تسکین سریع علائم کمک می‌کند، اما بیمار باید هر سه تا شش ماه یک بار چکاپ شود. هدف از درمان، افزایش طول عمر بیمار می‌باشد. درمان نارسایی قلبی عمدتا از طریق روش‌های گفته شده در زیر انجام می‌شود:

• درمان دارویی
• درمان غیردارویی که شامل مصرف مایعات، کاهش وزن به بیماران چاق، ورزش های سبک، خواب کافی، ترک سیگار و یا عدم مصرف مواد مخدر و دخانیات، اجتناب از مصرف غذاهای پرچرب و…
• هورمون درمانی و مکمل های تغذیه ای
• جراحی و دیگر اقدامات پزشکی از جمله پیوند قلب

مصرف دارو برای نارسایی قلبی

معمولا در ابتدا، مصرف دارو برای بیمار در نظر گرفته می شو تا کمکی باشد به تسکین علائم و پیشگیری از بدتر شدن وضعیت. از دیگر مزایای مصرف دارو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بهبود توانایی قلب در پمپاژ خون
• کاهش لخته شدن خون
• پایین آمدن ضربان قلب
• برداشت سدیم اضافی
• کاهش سطح کلسترول

حتما قبل از مصرف دارو، با پزشک مشورت داشته باشید.

جراحی نارسایی قلبی 

در برخی موارد، جراحی بای پس سرخرگ کرونری از سوی پزشک تجویز می شود. در این روش جراحی، قسمت سالم سرخرگ برداشته و به قسمت مسدود شده متصل می شود. آنژیوپاتی، روش جراحی دیگری است که در آن، کاتتری به همراه بالون به سرخرگ نازک و یا مسدود شده متصل می شود. زمانی که کاتتر بهسرخرگ آسیب دیده می رسد، جراح بالون را باد می کند تا سرخرگ باز نگه داشته شود.

نارسایی قلبی، شرایطی است که حتما باید درمان شود. در صورتی که نسبت به درمان اهمیتی داده نشود، قلب ضعیف می شود و شاهد بروز عوارض جدی تری خواهیم بود. این اختلال می تواند برای هر فردی اتفاق بیفتد. توصیه ما این است: تا جایی که می توانید سبک زندگی سالمی داشته باشید، مواد غذایی سالم مصرف کنید، سیگار و دخانیات را کنار بگذارید و به ورزش اهمیت دهید.

از آن جایی که نارسایی قلبی اغلب مزمن است، علائم به مرور زمان شدید خواهد شد. مصرف دارو و یا جراحی می تواند به تسکین علائم کمک کند، به شرطی که در مراحل اولیه برای درمان اقدام شود.

نارسایی قلبی و کاردیومیوپاتی

نارسایی قلب یا HF یک سندرم بالینی است که با اختلال عملکردی یا ساختاری در پرشدن بطنی یا جهش خون و در نتیجه جریان ناکافی خون برای برآورد نیاز متابولیک بافت های بدن و ارگان ها مشخص می شود. HF می تواند توسط فرآیندهای بیماری زای متعددی ایجاد شود. بصورت ساده تر نارسایی قلبی در واقع زمانی رخ می دهد که قلب به اندازه نیاز بدن  خون  را به راحتی پمپاژ کند و در هنگام تپیدن قلب مملو از خون نمی باشد. نارسایی قلب بدان معنا نمی باشد که قلب از کار افتاده یا کار نمی کند بلکه دچارمشکل پزشکی است که حتما بیمار در اسرع وقت باید به متخصص قلب و عروق مراجعه نماید.

نارسایی قلب حاد

معمولا به شرایطی اطلاق می شود که فردی که سابقا بی علامت بوده، علائم یا نشانه های HF را پس از آسیب حاد به قلب مانند MI، میوکاردیت یا نارسایی حاد دریچه ای نشان می دهد. نارسایی قلب مزمن به شرایطی اشاره دارد که ظرف مدت زمان طولانی، اغلب در زمینه ی بیماری قلبی که قبل وجود داشته رخ می دهد. اگرچه، بیماری با اختلال عملکرد میوکاردی به هر علتی ممکن است برای مدت زمان طولانی جبران شده باقی بماند و سپس HF حاد علامت دار به صورت آریتمی، آنمی، و… پیشرفت  HF مزمن اتفاق افتد.

شدت علائم بالینی نارسایی قلبی HF خیلی رابطه نزدیکی با معیارهای مرسوم عملکردی قلب، ندارند.

گفته شده است که میزان HF با سن افزایش می یابد و با درمان و مراجعه به موقع به متخصص قلب و عروق می توان تا سال ها بیماران زندگی نمایند، به طوری که تخمین زده شده است که با درمان به موقع در هر سال طول عمر آنان افزایش پیدا نموده است.

فاکتورهای خطر در نارسایی قلب

افزون بر علل و عواملی که در بروز نارسایی قلبی نقش دارند، عواملی نیز وجود دارد که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. این عوامل عبارتند از:

• سن
• فشارخون بالا
• نقص مادرزادی قلبی
• ریتم های قلب نامنظم
• جنسیت به این صورت که در مردان بیشتر از زنان است.
• نژاد سیاهان نیز بیشتر از سفید پوستان در معرض این بیماری قرار داررند.
• بیماران شریان کرونر
• مشکلات و اختلالات تیروئید
• چاقی و اضافه وزن
• بیماری دیابت
• کاردیومیوپاتی، اختلالی که با ضعیف شدن قلب همراه است
• مشکلات مادرزادی قلب
• حملات قلبی
• بیماری دریچه های قلب
• برخی آریتیمی ها و یا نامنظم شدن ضربان قلب
• دیابت
• کم کاری و پرکاری تیروئید
• ایدز
• کم خونی شدید
• مصرف برخی داروها
• برخی درمان های سرطان مانند شیمی درمانی

تشخیص بیماری نارسایی قلبی

تشخیص بیماری نارسایی قلبی نیز از طریق انجام برخی از آزمایشات و تست‌ها انجام می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

• رادیوگرافی قفسه سینه
• آزمایش ادرار
• ام آر آی قلبی و یا سی تی اسکن
• اکوکاردیوگرافی از قفسه سینه
• ارزیابی آزمایشگاهی یا شمارش کامل سلول های خونی برای بررسی آنمی و بررسی آزمایشات شیمیایی اولیه از نظر اختلالات الکترولیتی
• گرفتن برخی تست های پپتید ناتریورتیک پلاسمایی جهت ارزیابی تنگی نفس حاد
• تست های کاتتریزاسیون شریان ریوی جهت پرشدگی

نتیجه گیری

نارسایی قلبی درمان قطعی ندارد، اما بیمار دارای این عارضه با تغییر سبک زندگی، دارو درمانی، مراقبت و توصیه از پزشک خود می تواند زندگی طولانی و سالم تری را تجربه نماید.