کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) چیست؟ نحوه تشخیص و درمان آن

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) عارضه ای است که بر روی عضلات قلب اثر گذاشته و موجب بزرگ شدن عضله و یا “هایپرتروفی” می شود.

این بیماری یکی از بیماری های پیچیده قلبی می باشد و بر روی عضلات و ماهیچه های قلب تاثیر منفی می گذارد. این عارضه موجب ضخیم شدن عضله قلب (بخصوص بطن چپ و قسمت تحتانی قلب)، سفتی بطن چپ، نارسایی دریچه میترال و تغییرات ساختار سلول های آنها می شود.

ضخیم شدن عضله قلب (میوکارد) بیش تر در سپتوم رخ می دهد. سپتوم دیواره عضلانی است که سمت چپ و راست قلب را از هم جدا می کند. هنگام ضخیم شدن سپتوم بین قسمت های تحتانی قلب یا بطن ها، مشکلاتی ایجاد می شود. سپتوم ضخیم شده ممکن است موجب باریک شدن شده و رگ ها را مسدود و یا جریان خون را از بطن چپ به آئورت کاهش دهد. به این شرایط در اصطلاح انسداد مجرای خروج گفته می شود. بطن ها به منظور مقابله با انسداد و یا تنگ شدن رگ ها می بایست سخت تر کار کنند و پمپاژ بیش تری انجام دهند، لذا به این شرایط کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسداد گفته می شود. (HOCM)

HCM همچنین می تواند علت نازم شدن سایر بخش های ماهیچه های قلب همچون ماهیچه تحتانی با نام اوکس، بطن راست و چپ باشد.

سفت شدگی در بطن چپ در نتیجه تغییرات سلولی رخ می دهد که هنگام ضخیم شدن در عضله قلب اتفاق می افتد. لذا بطن چپ دیگر قادر به کارکرد معمولی و پمپاژ خون نمی باشد. از آنجایی که اکسیژن کم تری حمل می گردد، لذا در هر بار پمپاژ خون، اکسیژن کم تری نیز به اندام ها و ماهیچه ها منتقل می گردد. سفت شدگی در بطن چپ می تواند موجب بروز علائم ذیل گردد:

ایجاد تغییرات در دریچه میترال

باریک شدن مجاری بطن چپ موجب اختلال در عملکرد مناسب این عضو شده و در نتیجه انسداد در ناحیه خروجی و افزایش فشار بر روی بطن چپ را موجب می شود. زمانی که این اتفاق می افتد، مایعات داخل میترال نشت کرده و خون به دهلیز چپ باز می گردد.

تغییرات سلولی یا تغییر در سلول های عضلات قلب در ادامه ابتلای فرد به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک اتفاق می افتد. زمانیکه با میکروسکوپ به این سلول ها نگاه می کنیم، این سلول ها بی نظم و نامنظم به نظر می رسند. این عارضه ممکن است ممکن است موجب اختلال در سیگنال های الکتریکی که در قسمت تحتانی قلب حرکت می کنند شده و آریتمی قلبی شوند.(نوعی ریتم غیر طبیعی قلب)

 

تشخیص کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

تشخیص کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک معمولاً بر اساس موارد ذیل صورت می پذیرد:

• پرونده پزشکی فرد

پزشک شما سوالاتی پیرامون علائم و سوابق خانوادگیتان خواهد پرسید.

• معاینات

پزشک به ضربان قلب و طریقه تنفس شما از ریه ها گوش خواهد داد. افرادی که به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسداد مبتلا هستند، احتمالا ضربان قلب غیر معمولی دارند.

• آزمایشات پزشکی

اکوکاردیوگرام یکی از رایج ترین آزمایشاتی است که در تشخیص کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک استفاده می شود. زیرا ضخیم شدن دیواره های قلب در اکو قابل تشخیص می شود. سایر آزمایشاتی که از بیماران گرفته می شود شامل آزمایش خون، الکتروکاردیوگرام، اشعه ایکس از سینه، تست ورزش، کاتتریزاسیون قلبی و ام آر آی می باشد.

تغییرات نوار قلب در کاردیومیوپاتی

تست نوار قلب یا ECG به واسطه الکترودهایی که به قفسه سینه بیمار متصل می شوند می تواند ضربان های غیر طبیعی قلب را مشخص می کند. بیماری قلبی HCM نتایج این تست را غیر طبیعی می کند.

در کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک نوار قلب افزایش ولتاژ را نشان می دهد و در انواعی مانند رستریکتیو و دیالته نوار قلب کاهش ولتاژ را نشان می دهد.

علائم کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

علائم مرتبط با نارسایی قلبی شامل:

• درد سینه

درد سینه و یا احساس فشار بر روی قلب در این بیماران زمان ورزش و یا انجام فعالیت های بدنی بروز می کند. این حس می تواند در هنگام استراحت و پس از صرف وعده های غذایی نیز بروز نماید.

• احساس خفگی و کوتاه شدن نفس

این حس با سخت شدن تنفس همراه است. این علائم در بزرگسالان مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک بیش تر دیده می شود و به احتمال زیاد با احساس فشار در دهلیز چپ و ریه ها همراه می شود.

• سنکوپ

سنکوپ ممکن است در بیماران مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک اتفاق بیافتد. سنکوپ در این بیماران می تواند در پی ضربان قلب نامنظم و یا واکنش غیر عادی رگ های خونی نسبت به ورزش کردن و یا بدون هیچ دلیل مشخصی باشد.

• تپش قلب

ضربان قلب غیر طبیعی یا آریتمی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا تاکی کاردی بطنی می باشد. فیبریلاسیون دهلیزی در حدود 25 درصد از مبتلایان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک را درگیر می نماید و خطر لخته شدن خون و نارسایی قلبی را افزایش می دهد.

درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

بعد از تشخیص کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک Hypertrophic cardiomyopathy)) درمان آن با هدف کنترل علائم وجلوگیری ازعوارض بیشتر انجام می شود.

در کنترل و درمان HCM از روش های زیر استفاده می شود:

دارو درمانی:

داروهای مسدود کننده بتا و کانال کلسیم، می توانند ماهیچه قلب را شل کنند و باعث شوند که پمپاژ قلب بهتر شود. ممکن است لازم شود برای کنترل آریتمی قلبی از داروهای دیگری استفاده شود.در این زمان مصرف برخی داروها مانند  نیترات ها ممنوع می شود چرا که  باعث کاهش فشار خون و در نتیجه افزایش نیروی انقباض قلب می شوند.

همچنین برای کاهش خطر آندوکاردیت عفونی استفاده ازداروهای آنتی بیوتیک ممکن است لازم شود.

سپتال میکتومی :

در این روش جراحی مقداری از دیواره سپتال توسط جراح برداشته می شود تا مسیرخون از بطن چپ به آئورت گشاد شود.میکتومی زمانی انجام می شود که از دارو درمانی برای کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک نتیجه ای حاصل نشود.

فرسایش اتانول :

در روش فرسایش اتانول که به آن فرسایش سپتال نیز گفته می شود یک کاتتر بالونی وارد رگ می شود و به واسطه تزریق یک عامل کنتراست دیواره سپتال ضخیم میشود.این کار برای معلوم شدن شریان کرونر که جریان خون را در قسمت فوقانی سپتوم تأمین می کند انجام می شود.

بعد از آن مقداری الکل خالص از طریق کاتتر تزریق می شود و این کار باعث نرمال شدن سپتوم و گسترده شدن مسیر جریان خون در ماه های آتی می شود. روش فرسایش سپتال  مخصوص افرادی است که قادر به عمل سپتال میکتومی نیستند.

کاردیوورتر- دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD) :

این روش معمولا به افرادی که در معرض خطر مرگ ناگهانی به واسطه آریتمی هستند توصیه می شود.کاردیوورتر- دفیبریلاتور قابل کاشت نوعی وسیله کوچک است که برای کنترل ریتم قلب و تشخیص ضربان غیر طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد.کاردیوورتر- دفیبریلاتور قابل کاشت زیر پوست قرار میگیرد و به وسیله سیم به قلب متصل می شود.

در صورتی که این وسیله ریتم سریع و غیر طبیعی را تشخیص دهد به عضله قلب یک شوک قوی را وارد می کند تا دوباره ضربان قلب به حالت طبیعی خود بازگردد.

مدیریت کاردیومیوپاتی با تغییر سبک زندگی:

با رعایت یکسری موارد در رژیم غذایی خود می توانید در سلامت قلب خود و سایر اندام های بدنتان کمک مؤثری داشته باشید.

• یکی از مواردی که باید به آن توجه کنید کم کردن میزان نمک مصرفی است.این کار در پایین آوردن فشار خون و کاهش تورم در شکم و پاها بسیار مؤثر است.
• برای کمک به سلامت قلب وریه و بهبود عملکرد آن ها از مصرف سیگار دوری کنید. سیگار کشیدن باعث کاهش سطح اکسیژن خون و رگ های خونی می شود.
• محدود کردن مصرف مواد غذایی کافئین دار مانند چای، قهوه و شکلات هایی که کاکائو زیادی دارند نیز می تواند مفید باشد.کافئین در برخی افراد ممکن است سبب بروز تپش قلب شود.
• در صورتی که به اندوکاردیت عفونی مبتلا شدید بایستی یکسری اقدامات احتیاطی را انجام دهید.

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک احتمال ابتلا به آندوکاردیت باکتریایی یا عفونی را افزایش می دهد.اندوکاردیت عفونی به دنبال ورود باکتری ها و میکروب ها به جریان خون وحمله آن ها به  پوشش داخلی قلب (اندوکاردیوم) ودریچه های به وجود می آید.

این عارضه باعث سوراخ شدن و یا زخم شدن بافت دریچه های قلب می شود که منجر به نشت دریچه قلب می شود. در صورت درمان نشدن این بیماری ممکن است خطر مرگ  بیمار را به همراه داشته باشد.

بنابراین سعی کنید به بهداشت دهان و دندان اهمیت دهید و هر شش ماه یکبار برای بررسی وضعیت دهان و دندانتان به دندانپزشکی مراجعه کنید. در صورت مشاهده علائمی که وجود عفونت را نشان می دهند مانند تب و لرز، تورم یا قرمزی،خارش گلو،گرفتگی بینی،سردرد،سرفه خشک، لکه های سفید در دهان یا زبان و… به پزشک مراجعه کنید.