بیماری روماتیسمی قلب

بیماری روماتیسم قلبی چه نوع بیماری است؟

بیماری روماتیسم قلبی یکی از بیماری‌های التهابی و خود ایمنی است که در آن، سیستم ایمنی بدن به دلیل التهاب ناشی از عفونت و تب روماتیسمی به قلب و دریچه‌های آن حمله کرده و سبب آسیب دیدن آن‌ها خواهد شد. این بیماری در واقع، نوعی نارسایی احتقانی قلب است که عملکرد دریچه‌های قلب یعنی دریچه میترال، آئورت و یا هر دوی آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.

تب روماتیسمی نیز یک بیماری التهابی بوده که در اثر عفونت باکتریایی گلو و باکتری‌هایی به نام استرپتوکوک ایجاد می‌شود. در واقع هنگامی که این عفونت باکتریایی، به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان‌های دارویی پاسخ نداده و درمان نشده باشد، تب روماتیسمی ایجاد خواهد شد. بیماری تب روماتیسمی می‌تواندافزون بر قلب، مفاصل بدن، پوست، مغز و … را تحت تاثیر قرار دهد.

در دیدگاه دقیق‌تر باید بگوییم تب روماتیسمی عارضه ای از فارنژیت درمان نشده ناشی از استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه A است . این بیماری به علت پاسخ ایمنی غیر طبیعی به یک بخش از باکتری ایجاد می شود. به طور کامل یک بیماری بافت همبند در نظر گرفته می شود . بیماری روماتیسمی قلب یک بیماری با درگیری چند سیستم است که ۱ تا ۵ هفته بعد از عفونت استرپتوکوکی اتفاق می افتد و معمولا قلب، مفاصل و بافت زیر جلدی را درگیر می کند. ممکن است سبب تغییرات پاتولوژیک در دریچه ها و اجزاء مختلف قلبی شود: دریچه میترال ۷۵ درصد و آئورت ۲۰ درصد شایع ترین مکان های درگیر هستند. نارسایی در ابتدا به علت التهاب دریچه اتفاق می افتد اما بعد از سال ها جای زخم سبب تنگی بعدی می شود.

توقف دوره های ARF مکرر می تواند از بیماری روماتیسمی قلبی جلوگیری کند. هنگامی که تب روماتیسمی حاد تشخیص داده شد، توقف دوره های بعدی ARF می تواند پیشرفت بیماری را متوقف کند. درمان می تواند علائم را مدیریت کرده و خطر عوارض را کاهش دهد.

علائم بیماری روماتیسمی قلب

علائم تب روماتیسمی که ممکن است در حدود یک تا شش هفته بعد از بروز عفونت استرپتوکوکی در ناحیه گلو خود را نشان دهد، شامل مواردی بوده که در ادامه گفته شده است. ضمن آن که احتمال دارد تب روماتیسمی خفیف بوده و علائم چندانی نداشته باشد و یا حتی ممکن است علائم روماتیسم قلبی در بسیاری از افراد، حدود 10 تا 20 سال پس از ابتلا به بیماری خود را نشان دهد. اما در حالت کلی، علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

• درد قفسه سینه
• تپش قلب
• تنگی نفس در هنگام فعالیت
• مشکلات تنفسی هنگام دراز کشیدن
• تنگی نفس شبانه
• غش (سنکوپ)
• سکته ( در مورد حمله قلبی بیشتر بدانید)
• تب همراه با عفونت دریچه های آسیب دیده قلب
• فارنژیت ممکن است ۱ تا ۵ هفته قبل از علائم ایجاد شود.
• تظاهرات مفصلی ۷۵ درصد از بیماران: التهاب و درد، معمولا در مفاصل بزرگ
• تنگی نفس، نارسایی قلبی، تاکی کاردی، نارسایی میترال، تنگی دریچه آئورت
• بثورات قرمز که به آهستگی گسترش می‌یابد.
• ندول های زیر جلدی: گره های بدون درد و سفت که زیر پوست پوشاننده مفاصل بزرگ یا برجستگی های استخوانی قرار دارند. حرکت های سریع بدون هدف که در مرحله دیررس بیماری اتفاق می افتد و فقط در موقع بیداری وجود دارد. مثلا حرکت زبان در هنگام بیرون آوردن به صورت کیسه کرم، فشار دادن و شل شدن دست هنگام دست دادن، پرش زانوها.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری روماتیسم قلبی هستند؟

افرادی که یک و یا چند مورد از ویژگی‌ها و شرایط گفته شده در زیر را داشته باشند، بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری خواهند بود:

• کودکان ۵ تا ۱۵ سال به این دلیل که این بیماری در آنان شایع‌تر است.
• کودکان مبتلا به عفونت‌های شدید گلو
• بروز این بیماری گرچه در زنان به دلیل ایجاد تنگی میترال بیشتر بوده اما مردان را نیز درگیر خواهد کرد.
• ازدحام بیش از حد جمعیت و کاهش دسترسی به مراقبت‌های پزشکی
• افرادی که دچار تب روماتیسمی هستند.
• ابتلا به عفونت استرپتوکوکی بدون درمان و یا تحت درمان، خطر بروز بیماری‌های روماتیسمی قلبی را افزایش می‌دهد.
• افراد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری
•  زندگی در شرایط نامناسب، استفاده از آب‌های آلوده و کمبود امکانات  بهداشتی

تشخیص بیماری روماتیسمی قلب

بیمار در ابتدا باید به بهترین متخصص قلب در غرب تهران مراجعه کند تا پزشک با انجام برخی از تست‌ها، بیماری او را به درستی تشخیص داده و آن را به خوبی ارزیابی کند. پزشک متخصص در این گونه موارد معمولا با انجام اکوکاردیوگرافی، اختلال عملکرد دریچه‌ای، درگیری میوکارد و پریکارد و همچنین تیتر سرمی آنتی استرپتولیزین B  و آنتی هیالورونیداز  را مورد سنجش قرار داده و اندازه‌گیری می‌کند.

عوارض رماتیسم قلبی

پیشگیری از بیماری روماتیسمی قلبی

روماتیسم قلبی یکی از عوارض تب روماتیسم درمان نشده است. افرادی که تب روماتیسمی داشته‌اند در معرض افزایش خطر ابتلا به روماتیسم قلبی هستند. تشخیص سریع تب و مصرف آنتی بیوتیک‌های پیشگیرانه می‌تواند از روماتیسم قلبی جلوگیری کند. ‌بیوتیک‌های پیشگیرانه بسته به زمان آخرین دوره تب و اینکه آیا ارتباطی با روماتیسم دارند، تا سن 20 تا 40 سالگی ادامه می‌یابد.

در حالت ایده آل، می توان از ARF و RHD جلوگیری کرد. درمان آنتی بیوتیکی (مانند پنی سیلین) برای درمان عفونت گلو با استرپتوکوک گروه A می‌تواند به طور چشمگیری خطر ابتلا به ARF و عارضه آن، بیماری روماتیسمی قلبی را کاهش دهد. اگر ARF یا RHD رخ دهد، آنتی بیوتیک های طولانی مدت می‌توانند پیشرفت بیماری را به سمت شدیدتر کاهش دهند.

درمان بیماری روماتیسمی قلب

بیماری روماتیسم قلبی از طریق راه‌های مختلفی درمان شده و بهبود می‌یابد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• در اغلب مواقع فارنژیت ناشی از استرپتوکوک گروه A  را با یک دوره ده روزه از آنتی بیوتیک خوراکی (پنی سیلین) درمان می‌کنند. بیمار باید علائم بالینی را به محض پیدایش درمان کند.
• پروفیلاکسی آنتی بیوتیکی طولانی مدت برای پیشگیری از عود تب روماتیسمی حاد لازم است تا از تخریب مزمن دریچه جلوگیری شود.

• در صورتی که هیچ علامتی از کاردیت وجود نداشته باشد، پروفیلاکسی معمولا به مدت ۵ سال و اگر درگیری قلبی وجود داشته باشد حداقل به مدت ۱۰ سال ادامه می یابد.
• تجویز داروی رقیق کننده خون برای جلوگیری از سکته مغزی یا رقیق شدن خون برای دریچه های جایگزین می گردد.
• بالون ها از طریق رگ وارد می شوند تا دریچه های گیر کرده باز شوند.
• جراحی دریچه قلب برای ترمیم یا جایگزینی دریچه های آسیب دیده قلب.

کلام آخر

روماتیسم قلبی نوعی بیماری قلبی است که در اثر تب روماتیسمی ایجاد می گردد. اطلاع از تب و درمان سریع و مراجعه به متخصص قلب و عروق می‌تواند از احتمال ابتلا به روماتیسم قلبی بکاهد.