نقص مادرزادی قلب

نقص مادر زادی قلب یا آنومالی قلبی مادرزادی یا بیماری قلبی مادرزادی یک نوع ناهنجاری قلبی از همان بدو تولد می باشد که انواع این نقص ها از ساده و بدون هیچ علامتی تا نقص های پیچیده با علائم شدید متفاوت می باشد. لذا دوره درمان، بسته به نوع آن ها متفاوت است.بیشتر بیماری های قلبی که از بدو تولد وجود دارند، اعم از اینکه در زمان تولد یا سال های بعد علائم آنها بروزکند، ناشی از نقص تکاملی در ساختمان قلب اند. در ادامه به بررسی مسائل زیر خواهیم پرداخت؛

• دسته بندی بیماری های قلبی مادرزادی و شایع ترین آن ها
• علائم نقایص مادر زادی قلب
• پیشگیری از بیماری های قلبی مادرزادی
• عوامل موثر در ایجاد نقص مادرزادی قلب
• تشخیص نقص مادرزادی قلبی
• درمان و مراقبت های نقص مادرزادی قلبی

دسته بندی بیماری های قلبی مادرزادی و شایع ترین آن ها

با توجه به اینکه نقایص مادر زادی قلب بسیار متنوع است اما می توان آن ها را به صورت زیر دسته بندی نمود؛

نقص در دریچه قلب

دریچه هایی درون  قلب هستند که جریان خون را کنترل می کنند که  ممکن است تنگ یا گشاد شوند که این اتفاق سبب کاهش عملکرد قلب در پمپاژ کردن خون تداخل ایجاد می کند

نقص های دیواره ای قلب

نقص دیواره بین دهلیزی بزرگ و بلند مدت می تواند باعث اختلال در قلب و ریه شما شود. نقص دیواره دهلیزی کوچک ممکن است مشکل ایجاد نکند و بصورت اتفاقی یافت شود. یک فرد بالغ که چندین دهه ASD  (نقص دیواره بین دهلیزی) غیر قابل تشخیص داشته است ممکن است عمر کوتاه تری ناشی از نارسایی قلبی یا فشار خون بالا که عروق در ریه ها (افزایش فشار خون ریوی) را تحت تاثیر قرار می دهد، داشته باشد.

نقص در رگ های خونی

رگ‌ها و شریان‌ های قلبی خون را به قلب و نقاط مختلف بدن انتقال می دهند.در صورتی که نقصی داشته باشند، در جریان خون اختلال ایجاد می‌کنند. که سبب کاهش جریان خون یا انسداد آن می‌ شود.

علائم نقایص مادر زادی قلب

اغلب علائم یک نقص مادرزادی قلب تا چندی (هفته ها، ماه ها و سال ها ) پس از تولد نوزاد خود را نشان نمی دهد. نوزادانی که به تازگی با یک نقص قلبی متولد می شوند دارای علائم زیر هستند:

کبودی اندام ها و صورت نوزاد،وجود اختلالات  تنفسی، تعریق، خستگی و تنگی نفس در هنگام شیر خوردن نوزاد و مدتی پس از تولد نوزاد ممکن است علائمی از جمله اختلال در شیر خوردن، اختلال در وزن گیری، علائم نارسایی قلب، رنگ پریدگی و متورم شدن انگشتان و…بروز کند.

تعداد قابل توجهی از نوزادان که نقص مادرزادی قلب دارند ممکن است تا چند روزعلائم بالینی مبنی بر نقص مادرزادی قلب  نداشته باشند و تنها در معاینه قلب نوزاد ممکن است، پزشک به صدای غیرطبیعی قلب پی ببرد. لذا در اغلب زایشگاه‌ ها و بیمارستان ‌ها قبل از ترخیص نوزادان، الزام به ویزیت شدن آنها توسط پزشک می باشد.

پیشگیری از بیماری های قلبی مادرزادی 

اقداماتی که باید برای کاهش یک نقص مادرزادی قلب صورت بگیرد، در برخی مواقع که عامل ژنتیکی دارد ممکن است قابل پیش بینی نباشد در این گونه موارد تشخیص نقص قلب مورد اهمیت است. نقایص مادرزادی قلب قابل پیشگیری عموما به مراقبت ها و احتیاط های دوران بارداری بستگی داشته و این دوران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است:

• مشاوره قبل از ازدواج و قبل از بارداری برای کشف عوامل خطر
• مصرف نکردن داروهای مضر و بدون تجویز پزشک
• درمان بیمار های مادر (فشار خون،دیابت ،چاقی،عفونت های مزمن و … )
• تغذیه سالم و همراه با برنامه مادر در دوران بارداری
• بررسی سونوگرافی و اکوی قلبی جنین

عوامل موثر در ایجاد نقص مادرزادی قلب

نقص  مادرزادی قلب در اثر بروز یک مشکل اولیه در تشکیل ساختار  قلب به وجود می آید. علل ایجاد نقص مادرزادی قلب بسیار متفاوت بوده و ممکن است به دلایل زیر رخ دهد؛

• عوامل وراثتی
• اشکالات تغذیه ای مادر
• اضافه وزن و چاقی مادر
• وجود بیماری هایی در مادر
• وجود عفونت های خاصی در مادر
• مصرف دارو ها در مدت زمان بارداری
• بالا بودن میزان قند خون
• فشار خون بالا در بارداری
• مصرف سیگار و الکل در حین بارداری

تشخیص نقص مادرزادی قلب

برخی از بیماری های مادرزادی قلبی عروقی، با انجام انواع خاصی از سونوگرافی که به آن، اکوکاردیوگرام یا اکوکاردیوگرافی قلب جنین گفته می‌شود و تصاویر اولتراسوندی از قلب کودک در حال رشد ایجاد می‌کند، تشخیص داده خواهد شد. اما مواردی نیز وجود دارد که بیماری قلبی مادرزادی فرد، در دوران کودکی نیز مشخص نشده و این نقایص، در دوران بزرگسالی و یا حتی اواخر زندگی فرد خود را نشان دهد.

نقص مادرزادی قلب در واقع معمولا با یک آزمایش سونوگرافی به راحتی تشخیص داده می شود. بهترین متخصص قلب در غرب تهران در صورت مواجه با ضربان قلب غیرعادی درخواست انجام آزمایشات دیگر را داده و نتایج آن‌ها را بررسی خواهد کردنآن. این آزمایش ها می‌تواند شامل اکوکاردیوگرام، تصویر برداری اشعه ایکس از قفسه سینه یا تصویر برداری تشدید مغناطیسی باشد.

درمان و مراقبت های نقص مادرزادی قلبی

روشی که برای درمان بیماری قلبی مادرزادی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به نوع بیماری و نقصی که وجود دارد، بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال، نقایص مادرزادی خفیفی مانند سوراخ قلب، در بیشتر موارد به اقدام درمانی خاصی نیاز نداشته چرا که ممکن است به طور خودبه‌خود و همزمان با رشد کودک، بهبود یافته و عارضه دیگری ایجاد نکند. این دسته از افراد لازم است تنها به متخصص قلب و عروق مراجعه کرده و تحت نظر پزشک باشند. اما اگر نقص یا بیماری قلبی مادرزادی به گونه‌ای باشد که مشکل و یا عارضه خاصی را برای فرد ایجاد کرده و یا عدم درمان آن، مشکلاتی را در آینده برای فرد به وجود آورد، باید روش‌ها و اقدامات مناسب برای درمان انجام شود.

از جمله بیماری‌ها و نقص‌های مادرزادی قلبی که نیاز به درمان دارند می‌توان به نارسایی احتقانی قلب، مشکلات ریتم قلب، فشار خون ریوی و … اشاره کرد. روش‌هایی که برای درمان این نقایص به کار می‌روند نیز شامل: جراحی، کاتتریزاسیون قلبی، پیوند قلب، آماده سازی کودکان برای جراحی، پیوند قلب و  …است. بسیاری از روش‌های درمانی نیز، به عملکرد بهتر قلب در بهترین حالت ممکن کمک کرده و یا هنگامی که چندین بیماری یا نقص مادرزادی قلبی در بیمار وجود داشته باشد، ممکن است به تشخیص پزشک، به طور همزمان از چندین روش درمانی و یا دارودرمانی استفاده شود.