میوکاردیت یا التهاب عضله قلب

بیماری میوکاردیت شامل التهاب عضله قلب (میوکارد) بوده و به همین دلیل به آن، التهاب عضله قلب نیز گفته می‌شود. ملتهب بودن عضله‌ قلب یکی از بیماری‌های جدی بوده که تبعات بسیار زیادی از جمله مرگ را به دنبال خواهد داشت. هنگامی که عضلات قلب انسان ملتهب می‌شوند، سبب تخریب عضلات قلب و در واقع مرگ سلول‌های قلبی خواهد شد.

علل بروز بیماری میوکاردیت

بیماری میوکاردیت علت‌های متفاوتی می‌تواند داشته باشد. اما نکته‌ای که در این جا باید به آن توجه کنید آن است که میوکاردیت و پریکاردیت با هم تفاوت دارند، زیرا پریکاردیت یعنی کیسه‌ای که قلب را در بر می‌گیرد، دچار التهاب شود و میوکاردیت به معنای ملتهب شدن خود عضله قلب است.

توجه داشته باشید که ملتهب شدن عضله قلب تحت تاثیر عوامل مختلفی می‌تواند رخ دهد که برخی از این عوامل به شرح زیر هستند:

عوامل عفونی

مثل بیماری‌های ویروسی، باکتریایی، قارچی و انگل‌ها می‌توانند باعث بروز میوکاردیت شوند.

واکنش‌های خود ایمنی

هنگامی که بیماری‌های ویروسی فرد را بیمار می‌کنند، سیتوکین‌هایی که برای مقابله با این نوع بیماری‌ها در قلب تولید می‌شوند، می‌توانند موجب برانگیخته شدن خود ایمنی بدن و در نهایت منجر به ملهتب شدن عضله قلب شوند.

مرگ سلول‌های قلب

هنگامی که سلول‌های عضله قلب دچار مرگ می‌شوند، در طی این فرآیند برخی مواد شیمیایی آزاد می‌شوند که این مواد شیمیایی می توانند منجر به ملتهب شدن عضله قلب شوند.

بیماری‌های حاد عضله قلب

اگر قلب دچار یک بیماری حاد و یا شدید شود، این بیماری علاوه بر این که موجب خطرات جدی برای قلب خواهد شد، می‌تواند موجب ملتهب شدن عضله قلب نیز بشود.

دارو‌ها و سموم

برخی از مواد دارویی و یا سم ها نیز می‌توانند منجر به میوکاردیت شوند. از مهم‌ترین آن ها می‌توان به مونو اکسید کربن، شیمی درمانی، گاز آرسنیک اشاره کرد.

ایدیوپاتیک یا عامل ناشناخته

ملتهب شدن عضله قلب بدون هیچ دلیل مشخصی نیز می‌تواند ایجاد شود. می‌توانیم بگوییم بیش از 50 درصد مواردی که به میوکاردیت مبتلا می‌شوند، بر اثر عامل ناشناخته است، این موضوع به ویژه در کودکان شایع بوده و میوکاردیت در بسیاری از کودکان مبتلا بدون علتی خاص است.

میوکاردیت چه علائمی دارد؟

ملتهب شدن عضله ی قلب یا همان میوکاردیت علائم مختلفی دارد که در هر فرد بیماری همه یا تعدادی از این علائم نمایان شوند. علائم مهم این بیماری که عضله‌ی قلب دچار می کند به شرح زیر می باشند:

تنگ شدن نفس

شایع ترین علامت بیماری التهاب قلب تنگ شدن نفس است. هنگامی که فرد دچار یک بیماری ویروسی می‌شود، در نتیجه بعد از حدود یک تا دو هفته این علامت که نشان می‌دهد بیمار به التهاب قلب دچار شده است بروزکرده و سیستم تنفسی بیمار را دچار مشکل می‌کند. همچنین فعالیت های ورزشی شدید و یا فعالیت های جسمی سنگین نیز موجب تنگی نفس می شوند.

خستگی مداوم و مزمن

کاهش توانایی قلب در پمپاژ خون باعث می‌شود که اکسیژن کافی به اندام‌های بدن نرسد. این وضعیت می‌تواند منجر به احساس خستگی مفرط و ضعف حتی در انجام فعالیت‌های روزمره ساده مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها شود.

تپش قلب

التهاب عضله قلب در سیستم الکتریکی قلب اختلال ایجاد کرده و باعث ضربان قلب نامنظم (آریتمی) خواهد شد. در چنین شرایطی بیماران تپش قلب شدید، لرزش در قفسه سینه یا احساس مکث در ضربان‌های قلب را تجربه می‌کنند. این وضعیت در برخی موارد می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد‌.

احساس درد و فشار در قفسه ی سینه

التهاب عضله قلب می‌تواند باعث درد در قفسه سینه شود که شبیه به درد ناشی از حمله قلبی است. این درد در هنگام استراحت یا فعالیت بدنی رخ داده که با تغییر وضعیت بدن هم بهبود نمی‌یابد. برخی بیماران درد را به‌صورت احساس فشار یا سوزش در قفسه سینه توصیف می‌کنند.

باد کردن و ورم پا

اگر میوکاردیت پیشرفت کند و به نارسایی قلبی منجر شود، مایعات در بدن تجمع یافته و باعث ورم در پاها، مچ‌ها، شکم یا حتی ریه‌ها خواهد شد. این تورم معمولاً با احساس سنگینی و ناراحتی در نواحی متورم همراه است.

سرگیجه یا غش

کاهش پمپاژ خون به مغز باعث سرگیجه، سبکی سر یا حتی غش خواهد شد، این نشانه‌ها معمولاً در اثر کاهش ناگهانی فشار خون یا مشکلات در ریتم قلب ایجاد می‌شوند و می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات جدی‌تر قلبی باشند.

نکته: البته شایان ذکر است در اکثر موراد بیماری ملتهب شدن قلب بدون علامت و نشانه است. همچنین نکته دیگر این می باشد که بیمار همه علائم یا تعدادی و یا هیچکدام را دارا باشد.

میوکاردیت در کودکان

میوکاردیت در کودکان نیز اتفاق می‌افتد اگرچه نسبت به بزرگسالان کمتر شایع است. از مهم‌ترین دلایل آن عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا، یا کرونا ایجاد می‌شود. در برخی موارد، میوکاردیت می‌تواند ناشی از عفونت‌های باکتریایی، واکنش‌های خودایمنی یا داروها هم باشد.

درمان میوکاردیت در کودکان شامل داروهای ضدالتهابی، استراحت، مراقبت‌های ویژه و در موارد شدید بستری در بیمارستان است.

بیماری میوکاردیت چگونه تشخیص داده می شود؟

همان طور که ذکر کردیم در بسیاری از موارد ملتهب شدن عضله ی قلب بدون علائم است، در این صورت بهترین راه برای تشخیص انجام یکی از آزمایش های زیر خواهد بود:

الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب

با انجام این فرآیند توسط بهترین متخصص قلب در غرب تهران، الکترود هایی که به پوست وصل می شوند، می توانند فعالیت قلب را به صورت الکتریکی ثبت کنند و با امواج مخصوص بیماری های قلبی را تشخیص دهند.

اکوکاردیوگرافی

یکی دیگر از آزمایش هایی که می توان برای تشخیص التهاب قلب و یا دیگر بیماری های مربوط به قلب انجام داد، اکوکاردیوگرافی قلب می‌باشد. در این روش امواج صوتی با یک دستگاه مخصوص به بدن فرستاده می‌شوند و تصاویر مربوط را نمایان می‌سازند.

نمونه‌برداری از عضله قلب (بیوپسی میوکارد)

در برخی موارد شدید، پزشک از طریق یک لوله باریک (کاتتر) که از طریق رگ گردن یا کشاله ران وارد قلب می‌شود تا نمونه‌ای از بافت عضله قلب را بردارد بررسی این نمونه زیر میکروسکوپ می‌تواند وجود التهاب، عفونت یا آسیب را تأیید کند.

ام آر آی

MRI قلب یک روش دقیق برای مشاهده التهاب، تورم یا آسیب به عضله قلب است. این روش به‌ویژه زمانی که سایر تست‌ها نتایج قطعی ارائه ندهند، مفید است. MRI با استفاده از ماده حاجب می‌تواند مناطق ملتهب یا زخم‌های احتمالی را تشخیص دهد.

آنژیوگرافی کرونری و کاتتریزاسیون قلب

اگر علائم بیمار به حمله قلبی شباهت داشته باشد، پزشک آنژیوگرافی کرونری را انجام دهد تا بررسی‌های بیشتری انجام دهد. همچنین این روش به افتراق میوکاردیت از بیماری‌های عروق قلبی کمک می‌کند.

پیشگیری از بیماری میوکاردیت

اگرچه جلوگیری کامل از میوکاردیت همیشه ممکن نیست، اما با رعایت برخی نکات می‌توان خطر ابتلا را کاهش داد:

پیشگیری از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

ویروس‌ها یکی از شایع‌ترین علل میوکاردیت هستند. رعایت بهداشت فردی، شستن مرتب دست‌ها، اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار و واکسیناسیو می‌تواند احتمال عفونت را کاهش دهد.

تقویت سیستم ایمنی

داشتن رژیم غذایی متعادل، سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی، ورزش منظم و خواب کافی، سیستم ایمنی را قوی‌تر می‌کند و بدن را در برابر عفونت‌ها مقاوم‌تر می‌سازد.

اجتناب از مصرف سیگار

مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر می‌تواند منجر به التهاب و آسیب عضله قلب شود. ترک این مواد و داشتن سبک زندگی سالم به حفظ سلامت قلب کمک می‌کند.

کنترل بیماری‌های زمینه‌ای

بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند خطر میوکاردیت را افزایش دهند. کنترل منظم این بیماری‌ها و مصرف داروهای تجویزشده توسط پزشک از بروز عوارض قلبی جلوگیری خواهد کرد.

استفاده صحیح از داروها

برخی داروها و مکمل‌ها می‌توانند واکنش‌های ایمنی یا سمی ایجاد کرده و منجر به التهاب قلب شوند. همیشه داروها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید و از خوددرمانی پرهیز کنید.

مدیریت استرس و حفظ سلامت روان

استرس مزمن و اضطراب می‌توانند بر سلامت قلب تأثیر منفی بگذارند. انجام فعالیت‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن و ورزش‌های آرامش‌بخش می‌تواند از بروز مشکلات قلبی جلوگیری کند.

با رعایت این نکات، می‌توان احتمال ابتلا به میوکاردیت را کاهش داد و از سلامت قلب محافظت کرد.

درمان میوکاردیت

روش‌های مختلفی که در درمان میوکاردیت مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل موارد زیر است:

• آنتی بیوتیک درمانی
• دیورتیک درمانی
• کورتیکواستروئید درمانی (برای کمک به کاهش التهاب)
• داروهای قلبی مانند بتا بلاکر، مهار کننده ACE یا ARB
• تغییرات سبک زندگی مانند استراحت، محدودیت مایعات و رژیم غذایی کم نمک

انتخاب روش درمانی مناسب توسط پزشک بوده و بر اساس علت و شدت بیماری، در نظر گرفته خواهد شد. دکتر مرجان ثابتی متخصص قلب و عروق در تهران درمان بیماری‌های قلبی را با تخصص ویژه‌ای انجام می‌دهد. جهت مشاوره با دکتر مرجان ثابتی و رزرو وقت قبلی می‌توانید با شماره ‌های مطب تمای حاصل نمایید.

در نهایت….

میوکاردیت یک التهاب عضله قلب است که می‌تواند به دلیل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا شرایط خودایمنی ایجاد شود. از همین رو درمان معمولاً شامل داروهای ضدالتهابی، استراحت و در موارد شدید بستری و مراقبت‌های ویژه است. توجه داشته باشید که تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کرده و به بهبودی کمک کند.