عوارض آریتمی قلبی یکی از اختلالات شایع و در عین حال پیچیدهٔ سیستم قلبی‌ـ‌عروقی است که به معنای اختلال در نظم ضربان قلب، چه از نظر سرعت و چه از نظر الگوی ضربانی، شناخته می‌شود. این عارضه از شکل‌های خفیف و بی‌علامت تا موارد شدید و تهدید کنندهٔ حیات متغیر خواهد بود. اهمیت توجه به آریتمی‌ها نه تنها به دلیل شیوع نسبتا بالای آن‌ها، بلکه به خاطر عوارض بالقوه‌ای چون سکته مغزی، نارسایی قلبی و ایست قلبی ناگهانی است.
آریتمی قلب چه زمانی خطرناک است؟
آریتمی قلب به معنای بی‌نظمی در ریتم طبیعی ضربان قلب است که به صورت ضربان خیلی سریع، خیلی کند یا نامنظم بروز می‌کند. بسیاری از آریتمی ها بی‌خطر هستند و نیاز به درمان خاصی ندارند اما در برخی موارد خطرناک یا حتی تهدید کننده زندگی خواهند بود. یکی از شرایطی که آریتمی را خطرناک می‌سازد، اختلال در پمپاژ موثر خون به اندام‌های بدن است.
در این وضعیت، قلب به دلیل ریتم نامنظم قادر به تامین نیاز اکسیژنی بافت‌ها نیست و این موضوع منجر به علائمی مانند سرگیجه، غش، تنگی نفس و خستگی مفرط می‌شود. از دیگر موارد خطرناک، بروز آریتمی های بسیار سریع مانند تاکی کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی است که در عرض چند ثانیه منجر به ایست قلبی می‌شوند. همچنین، آریتمی‌های بسیار کند یا برادی کاردی اگر باعث افت سطح هوشیاری یا افت فشار خون شوند، نیاز فوری به درمان خواهد بود.
در بیمارانی که سابقه بیماری‌های قلبی مانند نارسایی قلبی، سکته قلبی یا بیماری عروق کرونر دارند، آریتمی خطرناک تر بوده و احتمال مرگ ناگهانی را افزایش می‌دهد از همین رو کنترل دقیق ضربان قلب اهمیت دو چندان پیدا می‌کند. از سوی دیگر، برخی آریتمی‌ها مانند فیبریلاسیون دهلیزی، خطر سکته مغزی را به دلیل تشکیل لخته در حفره‌های قلبی افزایش می‌دهند. در این حالت، لخته به مغز منتقل شده و سکته مغزی ایجاد می‌کند، بنابراین تشخیص و درمان به موقع این نوع آریتمی اهمیت بالایی دارد.
عوارض آریتمی قلبی
آریتمی قلب، در برخی موارد بدون علامت یا بی خطر است، در مواردی منجر به عوارض جدی می‌شوند. آگاهی از عوارض احتمالی آریتمی به تشخیص زودهنگام و درمان موثر آن کمک می‌کند. از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
سکته مغزی
یکی از مهم ترین و جدی ترین عوارض آریتمی در نوع فیبریلاسیون دهلیزی (AF)، افزایش خطر تشکیل لخته خون در قلب است. این لخته به مغز منتقل شده و منجر به سکته مغزی می‌شود.
نارسایی قلبی
آریتمی های مزمن یا مکرر عملکرد پمپاژی قلب را مختل می‌کنند و در درازمدت منجر به ضعیف شدن عضله قلب و بروز نارسایی قلبی می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود قلب نتواند خون را به‌طور مؤثر به بدن پمپاژ کند و در نتیجه بیمار دچار تنگی نفس، خستگی، ورم اندام‌ها و کاهش تحمل فعالیت های روزمره می‌شود.
سنکوپ
بعضی از آریتمی ها به‌ویژه نوع هایی که باعث افت ناگهانی فشار خون یا کاهش جریان خون به مغز می‌شوند، منجر به از دست رفتن موقت هوشیاری خواهند شد. این حالت در سالمندان یا افرادی که در حین رانندگی یا فعالیت های خطرناک دچار آن می‌شوند، بسیار پرخطر می‌باشد.
ایست ناگهانی قلبی
آریتمی‌های شدید و درمان نشده، آن‌هایی که از بطن منشأ می‌گیرند مانند فیبریلاسیون بطنی یا تاکی‌کاردی بطنی پایدار، باعث ایست قلبی و مرگ ناگهانی می‌شوند. این عارضه بدون هشدار قبلی و در عرض چند دقیقه رخ می‌دهد و نیاز فوری به احیای قلبی ریوی دارد.
شرایط زندگی
حتی آریتمی‌هایی که از نظر پزشکی خطرناک نباشند، باعث احساس تپش قلب، اضطراب، اختلال خواب، خستگی مزمن و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزانه می‌شوند. این علائم تاثیر قابل توجهی بر زندگی بیمار می‌گذارند.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی برای بیماران آریتمی قلبی
عوارض آریتمی در سالمندان و بیماری‌های زمینه‌ای
آریتمی قلبی یا بی‌نظمی در ضربان قلب، یکی از اختلالات شایع در دوران سالمندی و در میان افرادی با بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا، نارسایی قلبی و بیماری های تیروئیدی است. این دسته از بیماران نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض عوارض جدی ناشی از آریتمی قرار دارند. این عوارض به شرح زیر است:
- در سالمندان و بیماران دارای فیبریلاسیون دهلیزی، احتمال تشکیل لخته در قلب و انتقال آن به مغز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این لخته‌ها منجر به سکته مغزی ایسکمیک می‌شوند که در سالمندان اغلب با شدت بیشتری همراه است و روند بهبودی کند تری دارد.
- آریتمی باعث تضعیف عملکرد عضله قلب می‌شود. در افرادی که پیش‌زمینه نارسایی قلبی دارند، این اختلال وضعیت بیماری را بدتر کرده و موجب افزایش مایعات در بدن، تورم اندام‌ها و کاهش تحمل فعالیت های روزانه شود.
- سالمندان به ویژه در صورت ابتلا به برادی‌کاردی یا تاکی‌کاردی های سریع، دچار افت ناگهانی فشار خون و کاهش خون رسانی به مغز می‌شوند. این حالت منجر به غش و سقوط می‌شود که خود باعث شکستگی لگن یا آسیب به سر در افراد مسن می‌شود.
آیا عوارض آریتمی قلبی منجر به مرگ می‌شود؟
آریتمی قلبی در برخی موارد منجر به مرگ می‌شود، به ویژه اگر نوع آن شدید یا درمان نشده باشد. آریتمی‌ها اختلال در ریتم طبیعی ضربان قلب هستند و برخی از آن‌ها مانند فیبریلاسیون بطنی یا تاکی کاردی بطنی باعث توقف ناگهانی قلب و مرگ ناگهانی می‌شوند. این وضعیت در افرادی با بیماری های زمینه‌ای قلبی، سکته قلبی قبلی یا نارسایی قلبی شایع تر است. اگرچه بسیاری از آریتمی ها خفیف و قابل کنترل هستند اما شناسایی سریع و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض جدی و مرگ ضروری است.
تاثیر درمان زودهنگام در کاهش عوارض آریتمی قلب
درمان زودهنگام آریتمی قلبی نقش حیاتی در کاهش عوارض آن دارد. تشخیص به موقع و آغاز سریع درمان از پیشرفت آریتمی به انواع خطرناک تر جلوگیری کرده و احتمال بروز نارسایی قلبی، سکته مغزی یا ایست قلبی را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. درمان های زودهنگام شامل مصرف داروهای تنظیم کننده ریتم قلب، استفاده از دستگاه هایی مانند دفیبریلاتور یا ضربان ساز و در برخی موارد، انجام جراحی یا ابلیشن قلبی است. این اقدامات کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشیده، خطر مرگ ناگهانی را کاهش می‌دهند و از بروز آسیب های دائمی به قلب جلوگیری می‌کنند.
سوالات متداول عوارض آریتمی قلب
در صورت بی‌توجهی به درمان، آریتمی در برخی موارد منجر به بزرگ شدن قلب، نارسایی یا حتی فیبریلاسیون بطنی و ایست قلبی می‌شود.
استرس و اضطراب ضربان قلب را نامنظم تر می‌کنند و شدت آریتمی را افزایش می‌دهند و در افرادی که زمینه مشکلات قلبی دارند نیز بیشتر به چشم می‌خورد.
در نهایت…
آریتمی قلب زمانی خطرناک می‌شود که ریتم غیرطبیعی قلب عملکرد پمپاژ خون را مختل کرده و مانع از رسیدن اکسیژن کافی به اندام‌ها شود. این اختلال بدون علامت یا با نشانه‌هایی مانند تنگی نفس، سرگیجه، غش یا درد قفسه سینه همراه می‌شود. در صورتی که آریتمی پایدار نباشد، شدت یابد یا با بیماری های زمینه ای قلبی همراه شود، به یک وضعیت اورژانسی تبدیل می‌شود. پس با توجه به تمامی موارد ذکر شده هرگونه تغییر غیرعادی در ضربان قلب باید جدی گرفته شده و به سرعت تحت بررسی پزشکی قرار گیرد.
0 Comments