هر چه باید در مورد آریتمی قلبی بدانید

آریتمی قلبی وضعیتی است که در آن ریتم طبیعی قلب مختل می شود. قلب خون حاوی اکسیژن، مواد مغذی، سلول های ایمنی و مولکول های تنظیم کننده را به اندام های بدن پمپاژ می کند. ریتم قلب توسط ناحیه کوچکی از سلول های عضلانی قلب در دهلیز راست به نام گره سینوسی دهلیزی (SA) تنظیم می شود که به عنوان یک ضربان ساز خود به خود عمل می کند. این بخش تحت کنترل اعصاب و هورمون های در گردش است. در این نوشتار قصد داریم که به یکی از مشکلاتی که بسیاری از زنان و مردان با آن مواجه هستند بپردازیم. در ادامه این مقاله علاوه بر پاسخ گویی به پرسش های فوق بسیاری از نکات دیگر را در ارتباط با این بیماری قلبی مطرح خواهیم ساخت تا راهی باشد در جهت آشنایی بیشتر با این بیماری.

آریتمی قلبی دقیقا چه نوع بیماری است؟

به اختلال در روند طبیعی ضربان قلب آریتمی قلبی گفته می شود. این بیماری قلبی که در اثر علل و عوامل مختلف ایجاد می شود ( که در ادامه به آنها خوهیم پرداخت) انواعی دارد.

در بیماری آریتمی قلبی ممکن است قلب بصورت آهسته، تند ویا نامنظم باشد. گاها ضربان قلب افراد از حد طبیعی کمتر رخ می دهد که برادی کاردی نامیده می شود. گاهی آریتمی قلبی در قالب افزایش ضربان قلب نسبت به وضعیت طبیعی بروز و ظهور دارد که در این مورد تاکی کاردی نامیده می شود.

این دو نوع از انواع مختلف آریتمی قلبی است که در افراد مختلف بروز و ظهور دارد.اگر در بافت قلب و سیگنال­های کنترل کننده آن تغییر ایجاد شود باعث به وجود آمدن آریتمی می­شود.

دلیل تغییر در بافت قلب می­تواند به علت بیماری­های ژنتیکی و ارثی وآسیب های ناشی از آن باشد.آریتمی قلبی علائم خاصی ندارد اما ممکن است با تپش قلب،احساس ضعف و مشکل در تنفس خود را نشان دهد.

در صورتی که آریتمی را درمان نکنیم ممکن است به مغز و دیگر اعضای بدن آسیب برسد.

انواع مختلف آریتمی قلبی

تفاوت  آریتمی قلبی با ضربان طبیعی  قلب در سرعت ضربان است.  همچنین آریتمی ها را  برمبنای محل بروز در دهلیز ها یا بطن ها تقسیم بندی می­کنند.

1.برادیکاردی

اگر ضربان قلب به تعداد کمتر از 60 عدد در دقیقه برسد به آن برادیکاردی گفته می شود که نمی توان آن را غیر معمول دانست چون ممکن است در برخی از افراد جوان و ورزشکار وجود داشته باشد.

همچنین این امکان وجود دارد که  با مصرف داروهای فشارخون ضربان قلب کاهش پیدا کند.

 با این حال در بعضی بیماری مانند سندرم گره سینوسی ضربان قلب به دلیل آسیب بافتی کند شود.

وظیفه گره سینوسی تنظیم سرعت قلب است که در صورتی که هدایت الکتریکی قلب به درستی تنظیم نشود،ضربان قلب کند می­شود.

در بیماری انسداد هدایتی نیز مسیر هدایت تکانه های الکتریکی در بافت قلب دچار انسداد شده که باعث عدم ارسال تکانه ها از دهلیزها به بطن ها می شود.

2.ضربان های زودرس

یک از انواع شایع آریتمی  ضربان زودرس است که حتی  در افراد سالم هم وجود دارد وخود به خود درمان می­شود. معمولا خود به خود نیز برطرف می شود. اما  این نوع آریتمی قلبی  باعث به وجود آمدن دیگر آریتمی های قلبی می­شود.

در این نوع آریتمی قلبی یک تکانه الکتریکی زودتر از زمان موعود، بطن یا دهلیز را تحریک می کند. این ضربان، باعث توقف کوتاه در ضربان قلب می شود.

3.تاکی کاردی

آریتمی تاکی کاردی زمانی است که قلب بیشتراز 100 عدد در دقیقه ضربان دارد. آریتمی تاکی کاردی مبنای  مکان بروز در دهلیزها یا بطن ها، به 2 دسته فوق بطنی و بطنی تقسیم می­شود.

 در این نوع آریتمی ممکن است  سرعت ضربان حفره های فوقانی و تحتانی قلب با یکدیگر متفاوت باشد.

انواع فوق بطنی آریتمی تاکی کاردی، شامل موارد زیر است:

1.فیبریلاسیون دهلیزی:

ضربان قلب سریع است که ناشی از تکانه های الکتریکی نامنظم در دهلیزها می باشد. این سیگنالها منجر به انقباض سریع، ناهماهنگ و ضعیف دهلیزها می شوند. در این حالت دهلیزها می توانند با بیشتر از 400 ضربان در دقیقه تپش داشته باشد.

2. فلوتر دهلیزی:

در نوع فلوتر دهلیزی، انقباض در دهلیزها به صورت سریع اما هماهنگ اتفاق می افتد. فلوتر دهلیزی می تواند منجر به انقباض دهلیز ها با ضربان 250 تا 350 عدد در دقیقه شوند. مانند فیبریلاسیون دهلیزی، تمام این تکانه ها به بطن ها نرسیده و در نهایت منجر به انقباض دهلیز ها و بطن ها با سرعت های متفاوت می شود. هر دو این بیماری ها تهدید کننده ی حیات هستند و خطر سکته ی مغزی را بالا می برند.

2.دسته دوم آریتمی های تاکی کاردی

منشأ این آریتمی ها در حفره های تحتانی یا بطن ها است که  بدلیل خطرناک بودن نیاز به مراقبت های پزشکی دارد.

1.تاکی کاردی بطنی:

تاکی کاردی بطنی به ضربانهای سریع و منظم بطن ها که فقط تا چند ثانیه یا بیشتر طول می­کشد گفته می­شود. اگر ضربان تاکی کاردی بیش از چند ثانیه طول بکشد، ممکن است خطرناک باشد و به آریتمی های دیگر مانند فیبریلاسیون بطنی تبدیل شود.

2.فیبریلاسیون بطنی:

این نوع آریتمی زمانی اتفاق می افتد که  سیگنالهای الکتریکی در بطن ها به به انقباض ناهماهنگ عضلات بطنی  مبدل شوند. دراین صورت  بطن ها به لرزه می افتد توانایی قلب برای پمپاژ خون از بین می­رود. زمانی که بتن ها به بدن خونرسانی نکنند، باعث به وجود آمدن نارسایی قلبی می­شود و در عرض چند دقیقه فرد جان خود را از دست می­دهد.

از کجا بدانم که به اختلال آریتمی قلبی دچار هستم؟

در واقع این سوال به علائم ونشانگان اختلال آریتمی قلبی اشاره دارد. از جمله علائمی که از بیماری آریتمی حکایت دارد ازاین قبیل است:

• گاها افرادی که به این اختلال دچارند لرزش هایی را در نواحی قفسه سینه و نیز گردن گزارش می کنند.
• احساس خستگی و بیحالی
• سبکی سر
• نفس تنگی
• درد هایی در نواحی قفسه سینه
• کاهش در میزان هوشیاری در افراد

باید دو نکته را در نظر داشته باشید:

• یک اینکه زمانی که آریتمی قلبی خفیف باشد و در روند طبیعی ضربان قلب تاثیرات چندان شدیدی را نگذارد ممکن است که شما هرگز متوجه آن نشوید.

• دومین نکته اینکه در مواردی که آریتمی قلبی شدید باشد احتمال بروز حملات قلبی و یا مرگ وجود دارد. این دو اتفاق مهم ترین عارضه ها و مشکلاتی است که احتمال رخداد آن ها بسیار وجود دارد. در مورد نارسایی دریچه میترال بیشتر بدانید.

روند تشخیص نوع آریتمی قلبی چیست؟

برای تشخیص آریتمی قلبی راه های مختلفی وجود دارد از جمله اینکه :

• نوار قلبی
• تست هایی که با هدف سنجش استرس های ورزشی انجام می شود
• بررسی از طریق الکتروفیزیولوژیک

آریتمی قلبی از چه راه هایی قابل درمان است؟

• کاهش استرس و اضطراب از طریق تغییر دادن به شکل زندگی
• استفاده از داروهایی که می تواند در جهت ضدانعقاد خون عمل کند. بدین معنا که احتمال لخته شدن خون را کاهش می دهد و در نتیحه سکته مغزی و نیز آریتمی قلبی کاهش می یابد.
• مصرف داروهایی که می تواند در جهت کاهش فشار خون و نیز بر نارسایی های قلبی اثر گذار باشد.
• دیگر راهی که برای درمان و یا کنترل آریتمی قلبی مورد استفاده قرار می گیرد این است که از یک ضربان ساز استفاده می کنند. این ضربان ساز با استفاده از یک باتری به جریان ضربان قلب افراد کمک های زیادی می کند.
• دفیبرلاسیون؛ این روش در واقع به ایجاد یک شوک الکترویکی اشاره دارد که در طی آن ضربان قلب به حالت عادی و طبیعی باز می گردد.
• جراحی نیز از دیگر راه هایی است که در حالت شدید بیماری و نیز زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که راه های درمانی دیگری نتوانسته است پاسخ گویی مناسب برای درمان مشکل باشد.
• از بین بردن بافت قلب نیز از دیگر روش های درمانی است و تا حد زیادی می تواند نقش مثبتی داشته باشد. در واقع در طی این روش درمانی یک کانتری نازک داخل سیاهرگ قرار می گیرد. این عمل این امکان را برای افراد فراهم می آورد که تمامی پیام های غیر عادی که از سوی بافت قلبی ایجاد می شود از بین برود. در نتیجه آریتمی قلبی که خروجی پیام های غیر عادی است از بین می رود.

علل آریتمی قلبی

بیماری آریتمی قلبی که شامل اختلالات در ریتم طبیعی ضربان قلب است، علل و عوامل متعدی داشته که سبب می‌شود ضربان قلب و فرآیند سیگنال‌دهی آن، از حالت نرمال خارج شده و ضربان قلب نامنظم ‌شود. در این جا به برخی از دلایل بروز آریتمی قلبی اشاره می‌کنیم.

بیماری عروق کرونر: گرفتگی یا انسداد عروق کرونر می‌تواند منجر به آسیب عضله قلب و ایجاد آریتمی شود.

نارسایی قلبی: ضعیف شدن عضله قلب به دلیل نارسایی می‌تواند باعث آریتمی شود.

کاردیومیوپاتی: بیماری‌های عضله قلب نیز می‌توانند منجر به تغییرات ساختاری در قلب شده و سبب ایجاد آریتمی شوند.

مصرف دخانیات و الکل: مصرف بیش از حد دخانیات، مواد مخدر و الکل می‌تواند عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار دهد و باعث آریتمی شود.

کافئین و نیکوتین: مصرف زیاد کافئین یا نیکوتین نیز می‌تواند باعث آریتمی قلبی شود.

استرس و اضطراب: استرس و اضطراب نیز می‌تواند به طور مستقیم یا از طریق تغییرات در هورمون‌ها و سیستم عصبی بر ریتم قلب تأثیر بگذارند.

از جمله عوامل موثر دیگر نیز می‌توان به سکته قلبی، بیماری‌هایی نظیر دیابت، فشارخون بالا و فشار خون ریوی، عوامل ژنتیکی و …  اشاره کرد.

افزون بر موارد گفته شده زنان و مردانی که دریچه قلب مصنوعی دارند و یا عمل قلب باز کرده‌اند نیز ممکن است به آریتمی قلبی مبتلا شوند. همچنین، ورزش های حرفه ای و سنگین نیز می تواند در این بیماری نقش پررنگی داشته باشد. از طرف دیکر، افزایش سن نیز می تواند تا حد زیادی در بروز اریتمی قلبی نقش تعیین کننده ای داشته باشد.

نکاتی کلی و ضروری در زمینه آریتمی قلبی

• ضربان قلب به طور عادی در طول مدت یک دقیقه باید 60 تا 100 ضربان داشته باشد. هرگاه ضربان قلب از میزان 60 ضربه کمتر و یا از میزان 100 ضربه بیشتر باشد فرد دچار آریتمی شده است و باید روند درمانی را طی کند.
• در بسیاری از افراد حالت عادی این است که صرفا در حین فعالیت های سنگین و جدی ضربان قلب خود را می شنوند. اما اگر در حالت عادی نیز این ضربان به گوش شان برسد قطعا مشکلی در روند طبیعی قلب وجود دارد.
• یکی از راه تشخیصی ساده این است که دو انگشت خود را روی رگی که بر روی دست ها و در انتهای دست ها وجود دارد بگذارید و در طول یک دقیقه ضربان آن را بشمارید. در مورد بیماری روماتیسمی قلب بیشتر بدانید.

نتیجه گیری

در انتها این توصیه را داریم که حتما در صورتی که با مشکلاتی در نواحی قلبی مواجه هستید در اولین فرصت به پزشک متخصص قلب و عروق رجوع داشته باشید تا روند تشخیص و درمان به سرعت انجام شود. بسیاری از مشکلاتی که برای قلب ایجاد می شود اگر در مراحل اولیه تسخیص داده شود می توان با درمان هایی ساده به بهبود وضعیت کمک کرد. اما با گذر زمان و وخامت وضعیت بیمار روند درمانی پیچیده و  دشوار تر خواهد شد. دومین توصیه این که حتما از بهترین پزشکان این حوزه کمک بگیرید تا احتمال نتیجه بخشی روند درمان افزایش پیدا کند.